İşçinin, iş ilişkisini zedeleyen bir eyleminin varlığı halinde işverence savunma istem yazısı düzenlenebilmektedir. İşveren, iş yerindeki düzenin sağlanması ve işçinin işyeri kurallarına veya ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışlarının nedeninin öğrenilmesi amacıyla işçiden savunma vermesini isteyebilir.
4857 sayılı İş Kanunu’nun “Sözleşmenin Feshinde Usul” başlıklı 19’uncu madde hükmü;
“ İşveren fesih bildirimini yazılı olarak yapmak ve fesih sebebini açık ve kesin bir şekilde belirtmek zorundadır. Hakkındaki iddialara karşı savunmasını almadan bir işçinin belirsiz süreli iş sözleşmesi, o işçinin davranışı veya verimi ile ilgili nedenlerle feshedilemez. Ancak, işverenin 25 inci maddenin (II) numaralı bendi şartlarına uygun fesih hakkı saklıdır. ” şeklindedir.
4857 sayılı İş Kanunun 19’uncu maddesi gereği, “işçinin davranışı” ve/veya “işçinin verimi” ile ilgili konularda işçinin savunması alınmadan belirsiz süreli iş sözleşmesi feshedilemeyecektir. Geçerli nedenle fesih usulünde savunma alınması gerekli ve önemlidir. Örneğin işçinin üst üste iki gün işe gelmemesi, işçinin mesai saatleri içinde telefonunu kullanması yasak olduğu halde telefonunu kullanması, işçinin işini düzgün yapmaması ve aksatması gibi durumlarda iş akdi feshedilmeden önce işçiden savunma alınması zorunludur. Ancak işletme ile işin gerekliliklerine dayanan ve işçiden kaynaklanmayan durumlarda işçiden savunma almaksızın iş akdi geçerli nedenle feshedilebilir. İşçiden, savunma alınmasının zorunlu olmadığı bir başka durum ise İş Kanunun 19. Maddesi 2.Fıkra hükmünde düzenlenmiştir. Başka bir deyişle, işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan davranışlarının varlığı halinde işveren haklı nedenle fesih hakkını kullanarak savunma almaksızın iş akdini feshedebilir.
SAVUNMA İSTEM YAZISINDA NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
İş kanunda, işçinin savunmasının ne şekilde alınması gerektiğine ilişkin açıkça bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle işverence savunma yazılı veya sözlü olarak istenebilecektir. Ancak savunma istem hali, gerek işçinin gerekse işverenin iddialarının ispatlanması bakımından delil teşkil ettiğinden yazılı olarak gerçekleştirilmesinde fayda vardır.
Savunma istem yazısında, işçiden hangi konu ve davranışına istinaden savunma istendiği açıkça belirtilmelidir. Olay veya davranışla ilgili ispat edici belgelerin savunma yazısına eklenmesi gerekir. İşçiye savunma vermesi için yazılı davetiye gönderilmelidir. Davet yazısında ise savunma için işçiye makul bir süre tanınmalıdır.